W sytuacji epidemii – pojawiają się głosy czy można zawiesić płacenie alimentów. Co w sytuacji gdy dłużnik starci pracę? Czy dłużnik może wstrzymać się z płatnością świadczeń alimentacyjnych? Pojawiają się również obawy uprawnionych czy egzekucja komornicza nie zostanie zawieszona.
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. wprowadzono z dniem 20 marca 2020r. na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej stan epidemii. Natomiast ustawą
dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw zwana ustawą antykryzysową czy tarczą wprowadzono szereg rozwiązań prawnych dla przedsiębiorców oraz również w zakresie funkcjonowania sądów podczas epidemii.
Według stanu prawnego obowiązującego po wprowadzeniu rozwiązań z ustawy tarcza- nie istnieje podstawa prawna do wstrzymania płatności alimentów. Zobowiązany do płacenia alimentów jest uprawniony, na ogólnych zasadach wynikających z obecnie obowiązujących przepisów prawa (kodeks rodzinny i opiekuńczy, kodeks cywilny), do wystąpienia do sądu rodzinnego z pozwem o obniżenie alimentów, z powołaniem się na okoliczność obniżenia jego możliwości zarobkowych i majątku. W postępowaniu takim to na zobowiązanym spoczywa ciężar dowodu w zakresie okoliczności uzasadniających jego żądanie. Musi więc wykazać, że zarabia mniej niż w czasie ustalania alimentów przez sąd lub że nie zarabia wcale oraz że przyczyną tego stanu rzeczy są okoliczności od niego niezależne (zwolnienia w pracy, obniżki pensji, brak możliwości uzyskania premii od wyników wobec niewykonywania pracy bądź wykonywania jej w mniejszym zakresie). Co ważne, do czasu wydania przez sąd rozstrzygnięcia w sprawie ewentualnego obniżenia alimentów, obowiązuje wcześniejsze rozstrzygnięcie ustalające jego wysokość. Zobowiązany nie jest uprawniony do samodzielnego zaprzestania płacenia alimentów wynikających z wyroku sądu i musi w tym zakresie czekać na prawomocny wyrok sądu lub postanowienie zabezpieczające jego żądania na czas procesu (w razie złożenia wniosku o wydanie takiego zabezpieczenia).
Dodatkowo, ustawa tarcza wprowadza katalog spraw pilnych, gdyż od czasu wprowadzenia zagrożenia epidemicznego oraz epidemii sądy działają w ograniczonym zakresie i właśnie jedynie ograniczają się do rozpoznania spraw w pilnych. Co do zasady sprawy o zapłatę alimentów –nie zostały ujęte w katalogu spraw pilnych. Oznacza to, iż wystąpienie z pozwem o alimenty nie zostanie obecnie uznane za sprawę pilną. Jednak złożenie wniosku o zabezpieczenie powództwa na czas trwania postępowania – za taką sprawę może i powinno zostać już uznane. Zgodnie z wprowadzoną do ustawy dyrektywą – „ Prezes właściwego sądu może zarządzić rozpoznanie każdej sprawy jako pilnej, jeżeli jej nierozpoznanie mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt, poważną szkodę dla interesu społecznego, albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną, a także gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości.” Wydaje się, iż brak udzielenia zabezpieczenia byłby poważną szkodą dla interesu społecznego.
Zaległości w płatności alimentów zasądzonych wyrokiem sądowym lub postanowieniem o zabezpieczeniu, również motywowane pandemią koronawirusa, podlegają egzekucji komorniczej na ogólnych zasadach. Zobowiązany nie ma możliwości skutecznego żądania wstrzymania egzekucji wobec zmiany jego sytuacji majątkowej. Do czasu zmiany tytułu wykonawczego (co może być przeprowadzone wyłącznie w ramach postępowania sądowego) komornik jest związany wnioskiem uprawnionego do alimentów i musi prowadzić egzekucję z całego majątku zobowiązanego.
Podsumowanie:
Sytuacja związana z covid – 19 nie powoduje automatycznego wstrzymania bądź obniżenia obowiązków alimentacyjnych. Zobowiązany może wystąpić do sądu o obniżenie alimentów, powołując się na pogorszenie swoich możliwości zarobkowych spowodowane koronawirusem. Dopiero sąd może podjąć decyzję w tym względzie. Do czasu podjęcia decyzji przez sąd w mocy pozostaje dotychczasowy wyrok określający wysokość alimentów. Sąd natomiast nie może obecnie rozpoznać sprawy merytorycznie gdyż rozprawy nie są przeprowadzane. Jest natomiast możliwość uzyskania zabezpieczenia – należy jednak za każdym razem uzasadnić dlaczego sprawa jest pilna, gdyż jest to uznaniowe dla prezesa każdego sądu. Zaś co do egzekucji komorniczych te nie zostają wstrzymane. Wstrzymane zostaje bieg terminów sądowych w postępowaniu egzekucyjnym. Wstrzymane zostają egzekucje administracyjne (egzekucja alimentów do tej kategorii nie należy).